مصاحبه آقای دکتر رحیم پور با هفته نامه آتیه نو
مدیرعامل هلدینگ گردشگری تأمین‌اجتماعی (هگتا) خبر داد:
شرکت های تابعه هلدینگ گردشگری تأمین‌اجتماعی به زودی وارد بازار بورس می‌شوند.
بر اساس سیاست وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و همچنین مصوبه هیات‌امنا و هیات‌مدیره سازمان تأمین‌اجتماعی، به منظور یکپارچه‌سازی خدمات گردشگری و برای هم‌افزایی بیشتر و استفاده از ظرفیت‌های خالی و همچنین تورهای ترجیحی ارزانقیمت برای همکاران زیرمجموعه؛ از سال 1394شرکت‌های گردشگری، حمل و نقل ریلی، اقامت و پذیرایی و خدمات تورگردانی تابعه سازمان تأمین‌اجتماعی در یک شرکت متمرکز شدند و از این طریق هلدینگ گردشگری تأمین‌اجتماعی معروف به «هگتا» متولد شد. اکنون این هلدینگ هفت شرکت زیرمجموعه دارد که شامل گروه هتلهای هما، شرکت حمل‌ونقل ریلی رجا، شرکت سرمایه‌گذاری ایرانگردی و جهانگردی، شرکت مجتمع‌های توریستی و رفاهی آبادگران ایران، شرکت بین‌المللی خدمات مسافرتی و جهانگردی تأمین، شرکت دهکده ساحلی و شرکت‌های زیرمجموعه‌های آنها است. دکتر علی رحیم‌پور، مدیرعامل هلدینگ گردشگری تأمین‌اجتماعی که این سازمان را در حوزه گردشگری پیشرو می‌داند و در گفت‌وگو با آتیه‌نو، از واگذاری بخش عمده‌ای از سهام هگتا در بورس تا پایان سال جاری خبر داد. در ادامه گفت‌وگوی ما را با او بخوانید.
مجموعه‌های تشکیل‌دهنده هلدینگ گردشگری سازمان در کل شامل چند نفر می‌شود؟
ما جامعه آماری بزرگی داریم مشتمل بر 5/3 میلیون نفر بازنشسته و مستمری‌بگیر زیرمجموعه تأمین‌اجتماعی؛ حدود 70 هزار نفر پرسنل این سازمان و همچنین 110 هزار نفر پرسنل در شرکت سرمایه‌گذاری تأمین‌اجتماعی (شستا). از این رو، بخش عمده‌ای از خدمات تولیدی ما باید بتواند در خدمت ذی‌نفعان و شرکای اجتماعی قرار گیرد. بر همین اساس هم بود که هگتا شکل گرفت و شرکت‌های مرتبط به هگتا منتقل شد. البته بر اساس طرحی قرار بود که «شرکت سهامی هگتا» تشکیل شود و صندوق بازنشستگی کشوری، صندوق فولاد، بانک رفاه و صندوق روستاییان و عشایر و سایر مجموعه‌هایی که در حوزه گردشگری خدمات ارائه می‌کنند منابع‌شان را وارد این هلدینگ کنند و مطابق آورده‌های‌شان از این شرکت سهامی، سهم داشته باشند و ما بتوانیم به عنوان بزرگترین هتلدار و بزرگترین شرکت دارای حمل‌ونقل ریلی کشور در بورس حضور داشته باشیم. همچنین از منابع بازار مالی سرمایه استفاده کنیم و در کنار آن بتوانیم سرمایه‌گذاری‌های جدیدی که مد‌نظر طرح‌های توسعه‌ای ما است را پیش ببریم.
در حال حاضر اولویت اصلی ما بورسی کردن شرکت های موجود در هگتا است و تلاش داریم تا در اولین فرصت و در مرحله نخست شرکت گروه هتلهای هما، شرکت حمل و نقل ریلی رجا، شرکت نوین صنعت رجا و شرکت دهکده ساحلی را وارد بورس کنیم.
گسترش ویروس کرونا بر بخش گردشگری دنیا تاثیر زیادی داشته است. از تاثیر همه‌گیری ویروس کرونا بر هگتا بگویید.
ما قبل از همه‌گیری کرونا اقدام به تدوین برنامه و بودجه شرکت‌ها کردیم و بر این اساس همه شرکت‌ها موظف شدند برنامه و بودجه منسجمی را ارائه کنند. در این بین مجامع بودجه‌ای تشکیل شد و ما تعهدات جدیدی برای شرکت‌ها ایجاد کردیم تا بتوانیم با خیز مضاعف، درآمدی بیش از 30 درصد رشد برای این حوزه فراهم کنیم. مبلغی حدود 950 میلیارد تومان در برنامه ما بود تا امسال برای سازمان تأمین‌اجتماعی درآمد ایجاد کنیم که متاسفانه شیوع ویروس کرونا باعث شد تا اوایل اسفند ماه 60 تا 70 درصد از توریست‌های خارجی به ایران نیایند و در اسفند‌‌ماه این رقم به صد‌‌درصد رسید و از اسفند‌‌ماه تا الان، گردشگر خارجی به کشور وارد نشده است. این در حالی است که بخش عمده محصول تولیدی ما متوجه گردشگران ورودی به کشور بود که آژانس‌ها از ما هتل می‌خریدند و خدمات ریلی، ویلا و مراکز اقامتی و پذیرایی ما و... از ما سرویس می‌گرفتند. این بخش حدود شش ماه است که با رکود بی‌سابقه‌ا‌ی مواجه شده است. ما به تنهایی در حوزه ریلی تا الان حدود 400 میلیارد تومان درآمد محقق نشده از شرکتی که قرار بود امسال بالغ بر 700 میلیارد تومان برای ما درآمد ایجاد کند، داریم.
پیش از کرونا با اینکه ما در تحریم بودیم و گرفتاری‌هایی داشتیم اما تنها حوزه‌ا‌ی که مزیت ویژه و رقابتی ما بود و در متنوع کردن سبد درآمدهای ارزی ما نقش داشت، حوزه گردشگری بود. تحریم بودیم اما توریست خوبی به ایران می‌آمد و چون پول ما ارزش واقعی خود را در مقابل ارزهای خارجی از دست داده ما یکی از ارزان‌ترین کشورهای دنیا برای مسافرت بوده و هستیم. الان رزرو یک هتل 5 ستاره با برند هتل ما در سطح هتل شرایتون مثلا در ترکیه یا مالزی 400 یورو برای یک شب هزینه دارد اما الان در ایران با 50 دلار (معادل یک میلیون تومان) می‌توان از یک هتل 5 ستاره ما استفاده کرد.
گردشگری داخلی چطور؟
با گسترش کرونا، مهمترین منابع ما که توسعه گردشگری کشور است دچار لطمه شد. بنزین به ناگاه از هزار تومان به 3 هزار تومان افزایش یافت و سفرهای مردم در تعطیلات آخر هفته که در قالب رفتن به خانه دوم، به مسافرت می‌رفتند به همین علت متوقف شد. بخشی هم به خاطر کاهش عمومی درآمدهای مردم کاهش پیدا کرد و کرونا هم تیر خلاص را بر حوزه گردشگری داخلی زد. بنابراین ما نتوانستیم به افق برنامه تدوین شده برای تحقق گردشگری داخلی و برنامه‌های مصوب و ابلاغ شده از سوی مدیرعامل سازمان دست پیدا کنیم. درآمد امسال ما نسبت به سال گذشته به کمتر از یک‌هفتم تقلیل پیدا کرده است. ضریب اشغال ما به 5 درصد رسیده بود و ما در حال حاضر آن را به 30 درصد رسانده‌ا‌یم. در حوزه داخلی هم هر روز هم مسئولان کشور ما توصیه می‌کنند به سفر نروید. در حالی که کشورهای دیگر دنیا این چنین رفتاری با بخش گردشگری خود نکردند.
تا آنجا که ما می‌دانیم سفر رفتن از عوامل گسترش بیماری‌های همه‌گیر است. این توصیه‌ا‌ی نیست که همه کشورهای دنیا به ساکنان‌شان می‌کنند؟
اکثر کشورها به مردم‌شان توصیه می‌کنند سفر بروید اما پروتکل‌های بهداشتی مربوطه را رعایت کنید. همه ما عکس‌ها و فیلم‌های مردم در سواحل مختلف کشورهای دنیا را دیده‌ا‌یم. ما برای پیشگیری از گسترش کرونا پروتکل‌هایی را در حوزه قطارهای رجا و هتلهای هما تدوین کرده‌ایم و از این جهت جزو اولین‌ها در کشور هستیم. یعنی ما برای اولین‌بار در کشور با همکاری دانشگاه صنعتی شریف پروتکلی در 70 صفحه تدوین کردیم. دانشگاه صنعتی شریف با استفاده از نانوتکنولوژی محلولی را ایجاد کرد که بیشترین ماندگاری و کمترین اثرات را روی پوست داشته باشد. این محلول اکنون از بدو ورود در ایستگاه‌های قطارهای رجا و هتلهای زیرمجموعه در حال استفاده است. البته این فرایند هزینه‌های ما را افزایش داده و اکنون در گروه‌های هتلهای هما به ازای هر مهمان، 60 هزار تومان هزینه‌های ما به خاطر مواد یک‌بار مصرف کاربردی در اتاق، ضدعفونی‌های مکرر، پک کردن تمام ضروف و غذاها و نوشیدنی‌ها، تونل ضدعفوفی ابتدایی و... افزایش یافته است. ما هزار و 200 هتل در کشور داریم و نگاه همه اینها به هتلهای هماست و همه انتظار دارند چنین اتفاق‌هایی در هما بیفتد. ما این پروتکل را از سه ماه قبل اجرایی کردیم که خدا‌رو‌شکر تاکنون موثر بوده است. ما متخصصانی از صداوسیما، وزارت بهداشت و وزارت علوم آوردیم تا پروتکل‌های اجرایی ما را ببینند و همه اعتراف کردند که از خانه‌های‌شان و از محل کارشان و حتی از بیمارستان‌های کشور پروتکل‌های ما سختگیرانه‌تر است. این اقدامات در نتیجه باعث شد هیچ هتلی تعطیل نشود؛ در صورتی که برنامه‌هایی تدوین شده بود و برخی معتقد بودند که هتل‌ها را کاملا تعطیل کنید.
ما بیش از 60 درصد از حمل‌ونقل ریلی کشور را با هزار و 143 واگن و بالغ بر 4 هزار و 500 نفر پرسنل در حوزه ریلی کشور در اختیار داریم. در حوزه هتلهای هما نیز حدود هزار نفر پرسنل داریم با 5 هتل پنج ستاره صاحب برند کشور. در حوزه ایرانگردی و جهانگردی نیز با 70 هتل و هزار پرسنل همین وضعیت را داریم. عملا این بازار از دست رفته و صنعت گردشگری ورشکست شده و ما با 6 هزار پرسنل و بدون درآمد مانده‌ا‌یم.
با این همه نیروی انسانی در مواقعی مانند الان که هیچ فعالیت و درآمدی ندارید چه می‌کنید؟
نیروی انسانی ما تقریبا مثل سایر بخش‌ها نیست که امروز رهایشان کنیم و امیدوار باشیم که وقتی فردا شرایط بهتر شد دوباره آنها را جذب کنیم. نیروهای ما آموزش دیده و مهمترین سرمایه ما در حوزه گردشگری، صنعت هتلداری و ریلی به شمار می‌روند که برای آموزش آنها در حوزه‌های مختلف اعم از ناوبری ریلی تا خدمات پذیرایی در بخش‌های مختلف هتل زحمت کشیده شده است. نیروی متخصص ما وقتی از دست رفت دیگر کاری برای آن نمی‌توان کرد. ما به سرآشپزمان سه برابر دیگر جاها حقوق می‌دهیم تا بتواند غذای خوب و با‌کیفیت طبخ کند و مهماندار ما بتواند به بهترین نحو سرو کند تا مهمان‌های ما از صرف غذا لذت ببرند. طی این مدت تلاش ما این بوده تا نیروی انسانی ما لطمه نبیند و از دست نرود؛ لذا سعی کردیم حداقل معیشت را برای آنها در نظر بگیریم و نیروهای‌مان را حفظ کنیم. لذا ما تا امروز هیچ نیرویی را تعدیل و حذف نکرده‌ایم و سعی کرده‌ایم آنها را با حداقل پرداختی حفظ کنیم. حتی دریافت اقساط آنهایی که از ما وام گرفته بودند را متوقف کرده‌ایم تا زمانی که شرایط بهتر شود. از طرف دیگر، آنها را شیفت‌بندی کرده‌ایم تا در این شرایط همکاران کمتر در محل کار حضور پیدا کنند. برای تعدادی هم که بیمه بیکاری دریافت کرده بودند در ماه یک میلیون تومان پرداخت کردیم با اینکه درآمدی نداشتیم.
فکر می‌کنید این وضعیت چه زمانی تمام می‌شود؟
ذهنیت ما این بود که بالاخره قضیه کرونا تا اردیبهشت‌‌ماه تمام می‌شود اما این اتفاق نیفتاد. بعد انتظار ما این بود که تا خرداد‌‌‌ماه تمام شود و ما تابستان را در اختیار داشته باشیم که آن هم نشد. فصل شلوغی و اوج سفر در کشور ما 10 روز ایام عید و سه ماه تعطیلی تابستان است و ما این 100 روز را به طور کامل از دست داده‌ا‌یم. از اول پاییز هم فصل خلوتی سفرهاست. در این شرایط ما حقوق پرسنل را پرداخته‌ا‌یم تا آنها را نگه داریم. از طرف دیگر، درآمدی هم نداریم و چشم‌اندازی هم نداریم که این شرایط چه زمانی تمام می‌شود. البته ما بیکار هم ننشسته‌ایم. تیزرهایی تهیه کردیم که خیلی هم مورد استقبال قرار گرفت. آنها را به خارج از کشور فرستادیم که مورد استقبال جامعه تورگردانان خارج از کشور هم قرار گرفته است.
ما فکر می‌کنیم تنها راهی که برای توسعه اشتغال و کاهش مفاسد اجتماعی وجود دارد، حوزه گردشگری است و با توسعه آن می‌توان شغل و درآمد را با کمترین سرمایه‌گذاری ایجاد کرد. در 10 کشور برتر دنیا در حوزه گردشگری کمترین سرقت، نابهنجاری اجتماعی و اتفاقات ناشی از پدیده بیکاری صورت می‌گیرد؛ چون گردشگری شغل و درآمد ایجاد کرده و در نتیجه سرقت و نزاع خیابانی کاهش یافته و در نتیجه امنیت کسب‌وکار فراهم می‌شود. ما معتقدیم با توسعه گردشگری و با این همه امکاناتی که در حوزه طبیعی، فرهنگی و انسان ساخت داریم می‌توان میلیاردها دلار برای کشور درآمد ایجاد کرد.
حتی اگر ما بخواهیم کار سیاسی انجام دهیم باید بتوانیم در حوزه افکار عمومی آن کشورها تاثیرگذار باشیم. چگونه می‌توان افکار عمومی مردم کشوری دیگر را نسبت به ایران تغییر داد؟ زمانی که درها باز باشد و توریست‌ها به ایران بیایند و ببینند در این کشور مثلا بیشترین فارغ‌التحصیل دانشگاه خانم‌ها هستند و بیش از آقایان رانندگی می‌کنند و سایر دستاوردها ما را مشاهده کنند. یکی از بهترین راه‌هایی که می‌تواند تعامل ما با دنیا را افزایش دهد حوزه گردشگری است و در این حوزه سازمان تأمین‌اجتماعی پیشرو بوده است.
چه برنامه‌هایی برای استفاده همکاران شاغل و بازنشسته سازمان تأمین‌اجتماعی از خدمات و امکانات رفاهی دارید؟
ما با تشکیل ستاد تسهیلات سفر هگتا سعی کردیم روی سازمان و بخش بازنشستگان و مستمری‌بگیران سازمان تمرکز و حوزه منابع خود را با توجه به بازاری که در اختیار داریم، تعریف کنیم. از این رو، با همکاری کانون عالی بازنشستگان و مستمری‌بگیران حوزه کارگری و همچنین کانون همکاران بازنشسته و معاونت پشتیبانی و منابع انسانی سازمان، برنامه‌هایی را تعریف و تدوین کردهیم برای اینکه همکاران خود را به سفر ببریم. بر این اساس حدود 300 میلیارد تومان برای بحث امکانات رفاهی و المپیادهای فرهنگی و ورزشی و تورهای رفاهی-گردشگری همکاران بازنشسته اختصاص پیدا کرد. همچنین مبلغ قابل توجهی بالغ بر 20 میلیارد تومان نیز برای طرح کرامت رضوی برای زیارت مرقد مطهر علی‌ابن‌موسی‌الرضا (ع) و 30 میلیارد تومان هم برای سفر همکاران شاغل در سازمان و خانواده‌های محترم‌شان تخصیص یافته است. توافق اولیه‌ای نیز با شستا انجام داده‌ا‌یم که حدود 110 هزار نفر پرسنل در حوزه‌های کارخانه‌ها و مراکز تولیدی زیرمجموعه دارند و قرار شد ما آنها را برای زیارت به مشهد مقدس ببریم. در کل گردش کاری بالغ بر 500 میلیارد تومان ما می‌توانستیم درون گروه و سازمان کار کنیم. برنامه‌های آن تدوین و تهیه شده و آماده‌ا‌یم تا استارت زده شود تا بتوانیم این دوستان و همکاران را به سفر ببریم. در این برنامه به دنبال سود هم نبوده‌ا‌یم؛ چون نهایتا سود ما به سازمان خواهد رسید و سود بین خود ذی‌نفعان و شرکای اجتماعی سازمان توزیع می‌شود. ما این کار را در دستور کار داریم و آخرین جلسه آن نیز هفته قبل برگزار شد و امیدواریم از هفته‌های آتی کار را آغاز کنیم.
چه برنامه‌هایی برای توسعه بخش گردشگری سازمان دارید؟
ما طرحی برای شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و گردشگری حوزه هگتا داریم. در این طرح، علاوه بر شرکت‌های تابعه که امکانات و منابع خوبی برای سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری دارند، در تلاش هستیم بخشی از املاک سازمان که کاربرد گردشگری و قابلیت سرمایه‌گذاری دارند را احصا کنیم و روی آنها طرح توجیهی، فنی - اقتصادی بگذاریم و به سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی عرضه کنیم تا بتوانیم از این طریق سرمایه لازم را نیز به دست آوریم که این موضوع برای ایجاد ارزش افزوده بسیار می‌تواند کمک‌ساز باشد.
مهمترین اقدامی که اکنون در دستور کار است، بردن شرکت‌های تابعه هگتا به بورس است. ما اعتقاد داریم بورس ما ظرفیت بسیار بالایی دارد و به پشتوانه برند سازمان تأمین‌اجتماعی می‌توان این منابع را وارد بورس کرد تا کمک کند به تحقق سیاست ابلاغی دولت مبنی بر واگذاری 60 درصد از سهام شرکت‌ها به بخش خصوصی. به نظر من بهترین جا بورس است که می‌توان از آن طریق سرمایه لازم و بدون سود را جذب کرد. چون تسهیلات بانکی با بهره‌های قابل توجهی همراه است اما از بورس می‌توان منابع بدون بهره جذب و طرح توسعه‌ای را اجرایی کرد. البته الان چند ماه است که هگتا سهامدار بانک رفاه هم شده و ما می‌توانیم از منابع بانکی نیز استفاده کنیم.
امیدواریم ظرف دو سه ماه آینده بتوانیم خبرهای خوبی به مخاطبان بدهیم. الان گروه هتلهای هما، قطار ریلی رجا و شرکت نوین صنعت رجا و شرکت دهکده ساحلی ما در مسیر بورس هستند، کارگروه‌های لازم تشکیل داده و نشست‌هایی نیز با کارشناسان بورس داشته‌ایم و امیدواریم تا قبل از پایان سال بخش قابل توجهی از شرکت‌ها را وارد بورس و از طریق منابع آن، سرمایه قابل توجهی را برای سازمان تأمین‌اجتماعی ایجاد کنیم.
و حرف آخر...
ما به دنبال این هستیم تا هگتا را به عنوان یک برند ملی گردشگری معرفی کنیم و در این مسیر کمیته‌ا‌ی برای اطلاع‌رسانی و بازاریابی تشکیل داده‌ا‌یم. همچنین در پی این هستیم تا مرکز رزواسیون فروش هتلهای تابعه را ایجاد کنیم تا از طریق آن ضمن فروش بر مبنای فضای وب، تبلیغات و بازاریابی خوبی در این بخش نیز ایجاد کنیم. همچنین ما در سال گذشته در نمایشگاه بین‌المللی گردشگری شرکت کردیم که البته این نمایشگاه در سال جاری برگزار نشد تا بتوانیم هگتا را بیشتر به دنیا معرفی کنیم. بخش عمده فعالیت ما در این خصوص، برندسازی است. نگاه ما عمدتا استفاده از فضای سایبری و بهرمندی از فضای ارتباطات است. این فرایند قطعا به ارتقای برند تأمین‌اجتماعی کمک خواهد کرد تا با شنیدن نام «تأمین‌اجتماعی» کسی به یاد دفترچه‌های تمدید نشده نیفتد بلکه هتلهای برتر ایران و خدمات برتر ریلی در اذهان تداعی شود.