یلدای ایرانی🍉
یلدای ایرانی🍉
«یلدا» به‌معنای زایش است و شب چله هم مترادف با این شب است. ایرانیان چهل روز اول فصل زمستان را «چله بزرگ» و بیست روز بعد از آن را «چله کوچک» نامیده‌اند. شب یَلدا یا شب چلّه یکی از کهن‌ترین جشنهای ایرانی است که در آن بلندترین شب سال رخ داده واز صبح روز بعد به تدریج طول روزها در نیم‌کره شمالی افزایش مى يابد. این تغییرات مصادف با انقلاب زمستانی و شروع فصل سرما و آسودگی خاک و درختان است.
«شب یلدا» به عنوان یکی از شب‌های مقدس در ایران باستان مطرح بوده به‌صورت رسمی در تقویم ایرانیان باستان از سال ۵۰۲ قبل از میلاد در زمان داریوش یکم به تقویم رسمی ایرانیان باستان راه یافته است. مردم دوران باستان و از جمله اقوام آریایی، از هند و ایرانی و هند و اروپایی، دریافتند که کوتاه‌ترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله پس از آن روزها به تدریج بلندتر و شب‌ها کوتاهتر می‌شوند، از همین رو آن را شب زایش خورشید(مهر) نامیده و آن را آغاز سال قرار داده اند. شروع سال پیروان حضرت مسیح(ع) و جشنهای کریسمس مسیحیان نیز ریشه در همین باور دارد.
تقارن کریسمس، یلدا و آغاز فصل برف و سرما تنها نمونه‌ای از بسیاری از باورها، آداب و رسوم، نمادها، داستان‌ها و افسانه‌های مشترکی هستند که مردم ملل و مذاهب مختلف را به هم پیوند می‌زند. فرانتس کومون، باستان‌شناس بلژیکی و بنیان‌گذار میتراپژوهی مدرن و دیگر میتراپژوهان همفکر او مفاهیم آیین میتراییسم روم را کاملاً برگرفته از آیین مزدیسنا و ایزد ایرانی میترا (مهر) می‌دانند.
در دوران کهن فرهنگ اوستایی، سال با فصل سرد شروع می‌شد و در اوستا، واژه «سَرِدَ» به معنای «سرد» است و این به معنی بشارت پیروزی اورمزد بر اهریمن و روشنی بر تاریکی است.
ایزدان باستانی هند و ایرانی شب یلدا را شب میلاد خدای خورشید، عدالت، پیمان و جنگ هم دانستند که در این شب مهر، میترا به جهان بازگشته و ساعات روز را طولانی کرده تا برتری خورشید نمایان شود.
ایرانیان برای جشن گرفتن میلاد مهر، سفره‌ای پهن می‌کنند که به آن سفره یلدا یا چله می‌گویند که با انواع خشکبار، انار و هندوانه سرخ تزئین می‌شود. انار و هندوانه جزو مهم‌ترین ملزومات شب یلدا هستند. همچنین خشکبار مانند برگه هلو و زرآلو و آجیل شب یلدا نیز در ایران طرفدار بسیاری دارد.
برای نیاکان ایرانی‌ها که به آئین مهر دلبستگی داشتند، رنگ قرمز (نماد نور خورشید) گرامی بود. رنگ سرخ انار و هندوانه، و انتخاب سیب قرمز و سنجد در سفره شب یلدا چه بسا اشاره به همین موضوع دارد. شاهنامه خوانی و تفألی به دیوان حافظ از رسومات پاسداشت این شب است. شب یلدا برای عروس دامادهای قدیم بسیار خاطره انگیز است. خمچه (خُنچه) عروس و هدیه‌دادن داماد برای نامزدش نیز یک سنت مهم و واجب شب چله در ایران، بویژه خراسان بزرگ است. خمچه به سینی بزرگی گفته مى شود که هدایای خانواده داماد به عروس در آن حمل مى شده است که البته هم اکنون در بسیاری از روستاها رواج دارد.
شب یلدا شب دورهمی و دیدار اقوام، وابستگان، فرزندان و نوه ها از پدر و مادر و بزرگ فامیل است. اما امسال با شیوع بیماری کرونا بهتر است که در خانه بمانیم، برای ناخوش احوالان دعا کنیم و ترجیحا احوال یکدیگر را از طریق تماس تلفنی و فضای مجازی جویا شویم تا انشا... خورشیدی دیگر طلوع کند و شادابی و سلامتی همیشگی برای همگان به ارمغان آورد.🍉🍎🍇❄️🌨🌦❄️
شاد و تندرست باشید و یلدایتان نورافشان. 🍏🌿
علی رحیم پور ٢٨ آذرماه١٣٩٩ 🌿