گردشگران عراقی‌ به دنبال رزرو سالانه هتل‌های ایران هستند

هلدینگ گردشگری تأمین اجتماعی (هگتا) به عنوان یکی از بزرگترین مجموعه‌های فعال در صنعت گردشگری ایران در سال ۱۳۹۴ با هدف هم افزایی، توسعه پایدار و ایجاد زنجیره ارزش در گردشگری کشور تاسیس شد. این هلدینگ تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی قرار دارد و با مدیریت مجموعه‌ای از شرکت‌های گردشگری، اقامتی، حمل و نقل و خدمات مسافرتی نقش مؤثری در توسعه این صنعت ایفا می‌کند. هگتا با ۶ شرکت تابعه در حوزه‌های هتل‌داری، اقامت، پذیرایی، حمل و نقل ریلی، تورگردانی، مراکز فرهنگی و امور خدماتی فعالیت دارد و در ۲۲ استان کشور خدمات ارائه می‌دهد. این مجموعه با بهره‌گیری از زیر ساخت‌های گسترده و نیروی انسانی متخصص، به دنبال ارتقای سطح کیفی گردشگری ایران و جذب سرمایه‌گذاری در این حوزه است.

در جریان مذاکرات هلدینگ گردشگری تأمین اجتماعی(هگتا) با آژانس‌های گردشگری عراق، طرف عراقی درخواست کرد صندلی قطار و اتاق هتل‌ها به صورت سالیانه و تضمینی به آنها واگذار شود تا بتوانند از پیش برنامه‌ریزی کرده و گردشگران به ویژه گردشگران سلامت بیشتری را به ایران اعزام نمایند. علیرضا تابش، مدیرعامل هلدینگ گردشگری تامین اجتماعی، در پاسخ به این درخواست و در گفت‌وگو با «ایران» گفت: «ما همواره به دنبال توسعه ظرفیت‌های گردشگری هستیم، ولی از آنجا که ظرفیت قطار و هتل‌ها تابع نوسانات داخلی و تقاضاهای متغیر است، واگذاری سالانه و قطعی با مانع و محدودیت مواجه است.  با این حال، به گونه ای در حال برنامه‌ریزی هستیم که بتوانیم این بازه‌ی زمانی را افزایش بدهیم. پیشنهاد ما به طرف عراقی این است که ظرفیت‌ها را از طریق قرارداد به صورت ماهانه یا فصلی با آنها هماهنگ نماییم»

وی افزود: «اسفند سال گذشته در جلسه مشترک با آژانس‌های عراقی مقرر شد نمایندگان آژانس‌های ایرانی و عراقی در تعامل نزدیک، این هماهنگی را به صورت روشن انجام دهند و از این طریق هم خدمات با کیفیت تری به گردشگران داده شود و هم مانع از سرگردانی یا ورود دلال‌ها شویم». تابش گفت: «در آن جلسه مقرر شد که آژانس‌های ایرانی و عراقی با هم تفاهمنامه‌ای را تنظیم کنند تا رزروها با هماهنگی و متناسب با ظرفیت داخلی انجام شود. البته فروش بلیت در قطارهای رجا تابع مقررات شرکت ملی راه آهن جمهوری اسلامی ایران است و اغلب به‌صورت ماهانه صورت می‌گیرد». این گفت‌وگو و هماهنگی‌ها در حاشیه نشست مشترک در مرز شلمچه و همچنین در دیدار با اتاق بازرگانی بصره انجام شده است. تابش تأکید کرد که اجرای این مدل همکاری، نیاز به یک پلتفرم چند زبانه و شفاف، سیستم رزرو یکپارچه و تبلیغات هدفمند در مبدأ دارد.

  حذف دلالی با پلتفرم دیجیتال

زخم حضور دلال‌ها در تردد گردشگران سلامت کشورهای اطراف به ایران زخمی کهنه است که باعث شد تا این گردشگران خدمات استاندارد پزشکی را دریافت نکنند. پیامدهای حضور دلالان باعث شد تا برخی از گردشگران سلامت عراق به جای ایران به سمت هند و ترکیه بروند. گردشگران عراقی همچنین از انتظار ۸ ساعته در مرز ایران گله‌مند هستند. آنها اعتقاد دارند فرآیند عبورشان طولانی است و راهنمایی درستی برای رسیدن به مراکز درمانی دریافت نمی‌کنند. تابش گفت: «یکی از اقدامات مهم ما در حوزه گردشگری پزشکی، طراحی پلتفرم چندزبانه برای حذف دلالی و ارائه شفاف خدمات درمانی و اقامتی است. این پلتفرم که توسط تیم فناوری هگتا در حال توسعه است، به‌گونه‌ای طراحی شده که بیماران خارجی بتوانند از کشور مبدأ به اطلاعات هتل، پزشکان، بیمارستان‌ها و نرخ خدمات درمانی و گردشگری دسترسی داشته باشند»

وی تأکید کرد: «باید در مبدأ تبلیغ کنیم. بیلبورد تبلیغاتی بیمارستان‌های آبادان و خرمشهر در ورودی شلمچه،کارکرد خوب و اثربخش دارد، اما کافی نیست. حضور در رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و مطبوعات کشورهای هدف، مانند عراق بسیار مهم است. برای همین با برخی آژانس‌های عراقی، کارگروه مشترک تشکیل دادیم، و حتی برای واگذاری نمایندگی محلی، اقدام کردیم تا گردشگر پزشکی را در عراق و به مقصد هدایت کنند.»

وی تأکید کرد که در این دوره مدیریت هگتا، رویکرد، تسهیل‌گرانه و مبتنی بر آسیب‌شناسی میدانی است: «ما ابتدا آسیب‌ها را در تعامل با وزارت بهداشت، وزارت گردشگری، وزارت خارجه، استانداری‌ها و نهادهای مرزی شناسایی و بررسی کردیم؛ که هرکدام چه نقشی دارند و باید چه نقشی ایفا کنند. این کار را در منطقه آزاد اروند به‌صورت آزمایشی انجام دادیم. در سفر به بصره، با اتاق بازرگانی، سرکنسولگری ایران در بصره و دیگر نهادهای مرتبط با گردشگری دیدارهایی داشتیم. در اینجا باید به ویژه از نقش فعال و ارزشمند سرکنسول ایران در بصره، جناب آقای عابدی در جهت توسعه گردشگری و هموار کردن مسیر گردشگران بین دو کشور، تشکر کنیم».

او وضعیت خدمات‌دهی در پایانه مرزی ایران را بهتر از طرف عراقی دانست و گفت: «پایانه شلمچه نسبت به پایانه‌‎ی آن سوی مرز، به‌مراتب آبرومندتر و رفتار کارکنان حرفه‌ای‌تر بود»

همکاری با نهادها و مراکز علمی و فناوری

تابش با اشاره به تفاهمنامه جدید با دانشگاه تهران گفت: «اخیراً ما تفاهمنامه‌ای با دانشکده گردشگری دانشگاه تهران تبادل کردیم. البته این موضوع حاصل چند ماه گفت‌وگو و تعامل بود که نهایتاً منجر به امضای این تفاهم‌نامه شد. نگاه ما این است که مجموعه‌های بزرگ گردشگری، مانند هگتا، باید نقش فعال‌تری در حوزه آموزش و پژوهش ایفا کنند.»

او افزود: «شرکت‌های تابعه هگتا ظرفیت خوبی برای ورود به فعالیت‌های آموزشی دارند؛ از نیروی انسانی متخصص گرفته تا زیرساخت‌هایی مانند ساختمان، تجهیزات و امکانات. نگاه ما برپایه استانداردهای بین‌المللی است و آموزش‌ها می‌تواند هم حضوری و هم آنلاین باشد. همچنین برنامه داریم از مدرسان خارجی در رشته‌های مختلف گردشگری استفاده کنیم؛ چرا که گردشگری فقط محدود به هتل‌داری نیست، بلکه موضوعاتی مثل تفریحات، محیط زیست، حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای را نیز شامل می‌شود. در صورتی که بخواهیم پا به پای گردشگری دنیا متحول بشویم نیاز داریم که با مراکز علمی ارتباط داشته باشیم و با توجه به اینکه در شرکت‌های هما و رجا مراکز آموزشی داریم، دانشگاه تهران را به عنوان بازوی علمی هگتا انتخاب کردیم تا بتوانیم مراکز علمی خود را روزآمد سازی کنیم و هم همکاری‌های آموزشی دو طرفه داشته باشیم. براساس این تفاهم نامه قرار است مراکز آموزشی هتل‌داری و صنعت مهمان نوازی در کیش و تهران راه اندازی شود.

این مقام مسئول با اشاره به همکاری با معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های قانونی تصریح کرد: «در حال مطالعه ظرفیت‌های مندرج در قانون جهش تولید هستیم تا بتوانیم از آن، در جهت توسعه فعالیت‌های گردشگری بهره ببریم. مجموعه‌های ما این قابلیت را دارند که با کمک اسناد بالادستی، نقش فعال‌تری در توسعه آموزشی، پژوهشی و سرمایه‌گذاری ایفا کنند و در توسعه پایدار گردشگری نقش خود را ایفا نمایند.»

برنامه هفتم و واگذاری مدیریت هتل‌ها

تابش در بخشی از این گفت‌وگو درباره الزام قانون برنامه هفتم پیشرفت، سیاست واگذاری مدیریت هتل‌های زیرمجموعه هگتا به بخش خصوصی سخن گفت و در پاسخ به این پرسش که آیا این رویکرد با برنامه‌های همزمان برای جذب سرمایه‌گذار و توسعه و ساخت هتل‌های جدید در تناقض نیست؟ چنین توضیح داد: « برابر اصل ۴۴ قانون اساسی و همچنین ماده ۲۸ فصل پنجم قانون برنامه هفتم پیشرفت، دولت ملزم شده است تا از بنگاه داری خارج شود و ما هم این عقیده را داریم و این امور می بایست در چارچوب قانونی و شفاف، به بخش خصوصی سپرده شود که مزایای متعددی هم دارد از جمله افزایش کیفیت خدمات، افزایش ضریب اشغال هتل ها، افزایش حقوق و رفاهیات کارکنان و به تبع آن افزایش درآمد سالیانه، در وضع موجود به دلیل تنگناهای قانونی و بروکراسی های اداری، تعدد دستورالعمل‌ها، آیین‌نامه‌ها و شیوه نامه‌ها، این امکان برای ما به عنوان بخش عمومی وجود ندارد. ما در پی آن هستیم که مشارکت بخش خصوصی و فعالان حوزه گردشگری را در اداره امور هتل‌های زیر مجموعه را جذب کنیم. این رویکرد در سیاست‌های ما لحاظ شده است، اما این به معنای کنار کشیدن هگتا از عرصه فعالیت نظارتی نیست، بلکه نوعی دعوت به مشارکت و بهره‌گیری از ظرفیت‌های تخصصی بخش خصوصی به شمار می‌آید و سود بردن تمام زنجیره فعال در گردشگری را هدف قرار دادیم.»

وی تأکید کرد که عرضه سهام در بورس و یا واگذاری مدیریت بهره برداری نه به ‌منزله انفعال یا خروج از میدان، بلکه نشانه‌ای از اعتماد به توانمندی‌های فنی و اجرایی بخش خصوصی است: «واگذاری بهره برداری در مدت معین، بدین معنا نیست که هگتا از میدان خارج می‌شود، بلکه هدف آن است که مدیریت مجموعه‌ها را به افراد یا مجموعه‌هایی دارای اهلیت بسپاریم که دارای تجربه و توان تخصصی هستند. در عین حال، هنگامی که یک سرمایه‌گذار مایل است با برند ملی هگتا فعالیت کند، این امر نشان‌دهنده اعتبار و جایگاه این مجموعه است. بنابراین، این دو موضوع نه تنها در تعارض با یکدیگر نیستند، بلکه مکمل همدیگر محسوب می‌شوند چرا که قانون برنامه هفتم احکام سازنده و مشوق های ارزشمندی را برای توسعه بخش گردشگری پیش بینی کرده است. در خصوص واگذاری ها هم حتماً به صورت شفاف صورت خواهد گرفت و در رسانه‌ها اطلاع‌رسانی لازم صورت خواهد گرفت.»

در شرکت های زیر مجموعه‌ هگتا، اتفاقی که در طی دهه‌های گذشته افتاده، نه تنها در زیر ساخت‌های ریلی، زیرساخت‌های اقامتی و گردشگری توسعه و ارتقاء پیدا نکرده، بلکه این امکانات به شدت تحلیل رفته است، مثلاً رجا کمتر از یک دهه قبل حدود ۱۲۵۰ واگن قطار در اختیار داشته و فعال بوده که در تمامی این سال‌ها به دلیل عدم مدیریت مناسب، تحریم‌ها و مسائلی این چنین، نزدیک به ۷۰ درصد کاهش پیدا کرده است که این امر مشکلاتی را برای ناوگان حمل و نقل ریلی ما ایجاد کرده است. ما در این دوره در پی این هستیم که با مشارکت بخش خصوصی و جذب منابع، تسهیلات و اعتبارات مورد نیاز، این روند گذشته را متوقف نماییم.

در خصوص هتل‌ها هم چه در گروه هتل‌های هما و چه در هتل‌های ایرانگردی و جهانگردی، از حیث سرمایه‌گذاری و توسعه‌ای با سیر نزولی روبرو هستیم. در هتل‌های ایرانگردی و جهانگردی در ابتدا بالغ بر ۱۵۰ هتل وجود داشته ولی آن چیزی که الان در اختیار شرکت ایرانگردی و جهانگردی است ۴۹ هتل است که بسیاری از آن ها هم فرسوده هستند و تمام درآمدشان طی سال‌های گذشته هم صرف بازسازی و نوسازی شده است. در هتل‌های هما هم در طی ۶۰ سال گذشته که ایجاد شدند فقط یک هتل، در مشهد (هتل خیام) در دهه 70 اضافه شده و در طی این سال‌ها، هیچ‌گونه توسعه زیرساخت اقامتی در این برند اتفاق نیفتاده است. هگتا با شناسایی این ضعف به دنبال این است که از یک طرف درگیری خود را با اداره هتل‌ها از طریق واسپاری به بخش خصوصی کم کند و از طرف دیگر مأموریت جدیدی برای گروه هتل‌های هما تعریف شود و آن هم بحث جذب سرمایه‌گذاری و توسعه هتل‌ها اشت که امیدواریم بتوانیم در بازه زمانی ۲ تا ۳ سال آینده، نسبت به توسعه و افزایش تعداد هتل‌ها، متناسب با تحولات روز، نسل جدید هتل‌های هما با مشارکت بخش خصوصی ایجاد شود

تابش در ادامه از مطالعه و بررسی به منظور جذب سرمایه بخش خصوصی برای گسترش زیر ساخت های گردشگری با امکان بهره‌مندی از ظرفیت برند یکی از شرکت‌های زیر مجموعه هگتا در گردشگری پزشکی در یکی از شهرهای استان خوزستان خبر داد: «در جریان برگزاری پیش رویداد سرمایه گذاری گردشگری سلامت در استان خوزستان، یکی از محدودیت هایی که شناسایی کردیم، ضعف زیر ساخت های اقامتی،تفریحی بود که در این راستا با نشست های متعددی که با اعضای اتاق بازرگانی و سرمایه گذاران داشتیم زمینه جلب سرمایه‌گذاری فراهم شده تا با بهره‌گیری از برند یکی از شرکت‌های تابعه هگتا، اقدام به ایجاد زیرساختهای گردشگری شود و خدمات گردشگری و درمانی ارائه شود.

این نتیجه‌ی چند ماه حضور میدانی و برگزاری رویدادی در تهران است. بخش خصوصی طبیعتاً با بررسی، مذاکره و ارزیابی دقیق وارد میدان می‌شود وما توانسته‌ایم توجه فعالان این بخش را به سرمایه گذاری در گردشگری پزشکی جلب کنیم.»

وی، استفاده از ظرفیت‌های هگتا را در پروژه گردشگری نوعی بهره‌برداری هوشمندانه از ظرفیت‌های موجود در بخش عمومی برای توسعه گردشگری سلامت دانست و افزود: «بر همین اساس تلاش شده است از ظرفیت و توانمندی‌های این هلدینگ به‌درستی استفاده شود تا از این طریق زمینه رونق گردشگری، بویژه در حوزه گردشگری پزشکی فراهم شود.»

چکیده این گفتگو در روزنامه ایران منتشر شده است.